Ban đầu, tôi hùng hổ từ chối “mối quan hệ” mà ba má tôi dày công sắp xếp, chỉ vì không chịu được cảnh ba má phải khép nép trước người khác. Tôi cứ tưởng mình mạnh mẽ, có chính kiến, tử tế. Nhưng vài ngày sau, khi không tìm được việc, tôi bắt đầu rơi vào vòng luẩn quẩn của chán nản và mệt mỏi.
Có những buổi sáng thức dậy, tôi chẳng còn buồn cầm điện thoại xem tin tuyển dụng nữa. Cũng chẳng thiết đi đâu, không muốn gặp ai. Trong lòng tôi lúc ấy, một nửa là xấu hổ, một nửa là trống rỗng.
Ngay tại thời điểm đó – giữa lúc tôi cảm thấy như đang bị nhấn chìm – thì có người quăng cho tôi một chiếc phao. Người đó không ai khác ngoài Thiên – bạn học cũ thời Cao đẳng.
Tôi và Thiên quen nhau vì cùng là dân miền Trung vào Nam học. Cả hai từng ăn chung gói mì tôm, từng đi bộ về ký túc xá giữa trưa nắng gắt, từng san sẻ với nhau vài nghìn đồng lẻ lúc kẹt tiền. Tôi chơi với Thiên hết lòng, không toan tính gì. Có lẽ chính vì điều đó mà khi cậu ấy cần giúp ai đó, cậu nghĩ đến tôi đầu tiên.
Hồi còn học, trông Thiên khổ hơn tôi: quần áo bạc màu, tóc tai rối bù như chưa từng gặp tiệm hớt tóc. Tôi tưởng cậu cũng nghèo giống mình, hóa ra không phải vậy. Thiên sống kín đáo, còn gia đình cậu thì làm nghề xây dựng nhiều đời, có cả một đội thợ ở Đà Nẵng.
Một chiều nắng rát da, Thiên tìm đến tôi, hồ hởi nói:
“Tao có ông chú cần người. Mày có đi không?”
Lúc ấy, tôi thấy mình như đang vùng vẫy giữa dòng sông Thu Bồn, gần cạn hơi rồi – và Thiên quăng cho tôi cái phao. Tôi không đắn đo. Tôi gật đầu ngay.
(Thiên còn nghĩa là trời, có lẽ ông trời đã tới và giúp tôi ngay giai đoạn khó khăn, nản chí nhất vậy)
Một bữa tiệc nhỏ – và một sự thay đổi lớn
Gia đình tôi mở tiệc mừng. Lần này ba má không tiếc tiền nữa. Không còn nửa thùng bia như hôm trước – mà mua hẳn mấy thùng, gọi bà con lối xóm tới chung vui. Không khí trong nhà hôm đó khác lắm – không ai nói gì về việc đó là “nhờ ai”, chỉ thấy má vui, ba nhẹ nhõm, chị tôi cười giòn như Tết.
Tôi vẫn nhớ cái chiều hôm ấy. Nhớ không phải vì mâm cỗ, mà vì đó là lần đầu tiên tôi thấy ba má thật sự yên lòng sau bao nhiêu tháng ngày lo lắng.
Sơn La bão tố – và sự thật đầu đời
Không phải lần đầu nào cũng đẹp. Giống như mối tình đầu của tôi đẹp bao nhiêu thì công việc đầu tiên lại “vỡ mộng” bấy nhiêu. Và mở màn cho hành trình đi làm, là một chuyến xe mà tôi chẳng bao giờ quên.
Xe khách đi Sơn La – hết chỗ ngồi. Tôi đứng suốt chặng đường từ Thanh Hóa đến Sơn La, tay vịn thành ghế, chân run như muốn lìa khỏi xác. Xe chạy một ngày một đêm, tôi tưởng hai chân mình hóa gỗ. Đứng đến độ không còn cảm giác đau – chỉ thấy chân không còn là của mình.
Tới nơi, khí hậu đập thẳng vào tôi như một cú tát. Tôi – đứa sinh ra giữa miền Trung chỉ biết nắng mưa – lần đầu được “tặng” cái lạnh 14 độ giữa núi rừng. Tệ hơn nữa là không chuẩn bị gì: không áo ấm, không chăn, không gì cả. Tôi chỉ biết mình tới một nơi xa, lạnh lẽo, và bắt đầu cảm thấy… mình đi đày.
Chưa kể, cả nhóm công nhân phải tắm bằng nước suối. Mỗi lần nước lạnh dội xuống là da ửng đỏ, rát như xát muối. Tối ngủ co ro, sáng dậy tê dại. Lúc ấy tôi biết: tương lai không màu hồng đang dang tay chờ đón tôi.
Bài học từ một điếu thuốc lào
Ở công trường, công nhân có một thú vui: thuốc lào.
Tôi tò mò. Tuổi trẻ mà, cái gì cũng muốn thử. Lần đầu rít một hơi xong nằm vật cả ngày. Vài hôm sau, vì sĩ diện, tôi thử lại. Kết quả: bật ngửa ngay giữa nền đất. Trưa đó, mấy anh em phải khiêng tôi về lán như một vị “anh hùng ngã xuống vì thuốc”.
Từ đó, tôi thề tránh xa thuốc lào. Nhưng nghĩ lại, tôi thấy chuyện đó cũng giống cái nghề xây dựng này. Không dễ chịu. Đôi khi đắng. Nhưng nếu biết cách, thì cũng là thứ đáng để chinh phục.
Tôi không chinh phục được thuốc lào, nhưng tôi bắt đầu muốn chinh phục cái nghề xây dựng này thật sự.
Nhìn lại…
Hành trình tới với công việc đầu tiên của tôi diễn ra như thế đó…
Không quá hào nhoáng, cũng chẳng dễ dàng.
Nó bắt đầu bằng một lần từ chối, một chút tự trọng, một chút dằn vặt… và rồi được cứu rỗi bởi một người bạn cũ – trong một chiều nắng gắt.
Đến giờ, tôi không nhớ rõ những gì mình làm trong công việc đầu tiên, nhưng tôi nhớ rất rõ cảm giác ngày bắt đầu: háo hức, lo lắng, lẫn một nỗi biết ơn lặng lẽ.
Và từ đó, tôi bắt đầu sống khác đi.
Không còn mơ gì cao xa. Tôi chỉ mong mình làm được việc, sống tử tế, và không phụ lòng ai đã tin mình.
Hóa ra, điều quý giá nhất ở lần đầu tiên không phải là việc gì bạn làm, mà là bạn đã bắt đầu nó bằng một tâm thế như thế nào.